Sultan Abdülaziz’in Şehzadelik Yılları

Sultan Abdülaziz Han, 8 Şubat 1830 tarihinde İstanbul’da doğmuştur. Babası Sultan 2.Mahmut, annesi ise Pertevniyal Valide Sultan’dır. Sultan Abdülaziz Han’ın Şehzadeliği döneminde Osmanlı’da tahta çıkacak kişi Padişah’ın en büyük oğlu olurdu. Bu durum taht kavgası yaşanmasını engellerdi. Bu sayede Şehzadeler rahat bir yaşam sürerdi. Şehzade Abdülaziz de bunlardan biriydi. Şehzadeliğini İstanbul’da, abisi Şehzade Abdülmecid ile birlikte geçirmiştir. Bu iki Şehzade İstanbul’da hususi hocalardan ders almıştır. Pek çok ilimde bilgi sahibi olmuşlardır. Şehzade Abdülaziz kumral tenli, sert bakışlı, sade giyinen, ela gözlü bir Şehzadeydi. Babası ve Abisi ölene kadar taht yolunda herhangi bir adım atmamıştır. Babası Sultan 2. Mahmut 1 Temmuz 1839 tarihinde vefat etmiştir. Sultan’ın ölümü üzerine tahta en büyük Şehzade olan Abdülmecid geçmiştir. Sultan Abdülmecid’in ilk icraatı babasının temelini attığı Tanzimat Fermanını yürürlüğe koymak olmuştur. Tanzimat Fermanı, Osmanlı’da çok büyük değişikliklerin olmasına neden olmuştur. Bu değişiklikler halk ve asker kısmının çok hoşuna gitmese de azınlıklar tarafından hoş karşılanmıştır. Sultan Abdülmecid, saltanatı boyunca pek çok kez Avrupa’dan borç almıştır. Bu borçlar sonraki Padişahların da başına bela olmuştur. Sultan Abdülmecid, kardeşi olan Şehzade Abdülaziz’e zorlamalarda bulunmamıştır. Onun rahat bir yaşam sürmesini sağlamıştır. Bu sayede Şehzade Abdülaziz’de devlet işlerinde tecrübe kazanmıştır.

Sultan Abdülaziz’in Saltanat Yılları

Sultan Abdülmecid’in 26 Haziran 1861 tarihindeki ölümünden sonra tahta hanedanın en büyük üyesi olan 31 yaşındaki Şehzade Abdülaziz çıkmıştır. Sultan Abdülaziz babası ve abisinin aksine yenilikçi yanı olmayan bir Padişahtır. Oldukça dindar yapılı Padişahlardan biridir. Kendisi, ilk başlarda devletin Avrupalıları örnek alarak yaptığı çalışmalara karşı çıkmıştır. Bu doğrultuda tiyatro, bale ve opera gibi şeyler yasaklanmıştır. Sultan Abdülaziz, abisinin aksine gereksiz harcama yapmaktan kaçınan bir Padişah olmuştur. Abisi Sultan Abdülmecid saltanatı boyunca pek çok gereksiz saray ve köprü yapmıştır. Ayrıca Padişahın saray hayatı yaşadığı da bilinmektedir. Sultan Abdülaziz bütün bunlara karşı çıkmıştır. Kendisi ömrünü halkın ve memleketin dertlerine harcamıştır. Sultan’ın her zaman ilk önceliği Avrupa’dan alınan borçlar ve azınlıkların isyanları olmuştur. Sultan Abdülaziz, iktidarında Avrupa’dan birçok kez borç almak zorunda kalmıştır. Bu aldığı borçların büyük bölümünü Osmanlı donanmasına harcamıştır. Sultan Abdülaziz donanmanın gelişmesi ve modern bir hâl alması için elinden gelen her şeyi yapmıştır. Ayrıca ordu alanında yaptığı en önemli şeylerden biri de modern top ve tüfekleri Osmanlı ordusuna kazandırması olmuştur. Sultan Abdülaziz devrine kadar Osmanlılar eski tarzdaki toplarla, tüfeklerle, kılıç ve kalkanlarla harp etmiştir. Fakat Sultan Abdülaziz bu durumu değiştirerek modern toplarla tüfekleri Osmanlı’ya kazandırmıştır.

Sultan Abdülaziz Devrindeki İsyanlar ve Olaylar

Sultan Abdülaziz devrindeki en önemli sorunlardan biri azınlıkların isyanı olmuştur. Osmanlı’da yaşayan azınlıklar 1789 yılında Fransa’da başlamış olan Milliyetçilik akımından oldukça etkilenmiştir. Bu akımın etkisi altında kalan milletler birer birer isyan etmiştir. İlk isyanı başlatan Sırplar olmuştur. Sırplardan sonra 1821 yılında Yunanlarda isyan başlatmıştır. Bu doğrultuda bağımsızlığını kazanan milletler Osmanlı’nın büyük bir dert olmuştur. Bu isyanlar devletin yıkılışına kadar devam etmiştir. Sultan Abdülaziz devrinde en çok isyan eden ve sorun çıkaran millet ise Bulgarlar olmuştur. Bulgar isyancılar bulundukları bölgede isyan ateşini yakarak pek çok masum Türkü katletmişlerdir. Bu durum Balkanlardaki huzuru iyice bozmuştur. Sultan Abdülaziz, Bulgarlara karşı tedbir almış ve komutanlarını Bulgarları engellemesi için göndermiştir. Bu doğrultuda başarılı olan Osmanlılar Bulgarların isyanlarını bastırmıştır. Fakat Bulgarlar yıllar içerisinde yine isyanlara kalkışmış ve Osmanlı’yı zor durumda bırakmışlardır. Bulgarların ve diğer milletlerin isyanları Balkanlarda sürekli bir savaş ortamı olmasına neden olmuştur. Sultan Abdülmecid devrinde Kırım’ın kaybedilmesi üzere büyük bir göç akını da olmuştur. Bu durum da Sultan Abdülaziz’in ilgilendiği meselelerdendir. Sultan Abdülaziz devrindeki diğer bir önemli olayda Doğu Türkistan’ın Osmanlı’ya bağlanmasıdır. Doğu Türkistan yüzyıllar boyunca Çinlilerle mücadele etmiş ve bağımsızlığını kazanmaya çalışmıştır. Bu doğrultuda pek çok kez bağımsızlıklarını kazansalar da Çinliler bölgeyi tekrardan işgal etmiştir. Doğu Türkistan İslam Devleti de arkasına Osmanlı gibi büyük bir gücü almayı hedeflemiştir. Sultan Abdülaziz’e iletilen teklif sonrasında Doğu Türkistan Osmanlı’ya bağlanmıştır. Bölgede basılan paralar Sultan Abdülaziz adına basılmış ve hutbelerde Sultan’ın adına okutulmuştur. Ayrıca devlet kurumlarına da Osmanlı bayrağı çekilmiştir. Bu düzen birkaç yıl boyunca devam etmiştir. Osmanlı’nın ekonomik sorunlar yaşaması Doğu Türkistan’a gönderilen altınların kesilmesine yol açmıştır. Osmanlı’nın bölgeden çekilmesi Çinlilerin tekrar Türkistan’ı işgal etmesine neden olmuştur.

Sultan Abdülaziz’in Yenilikçi Karakteri ve 1876 Darbesi

Sultan Abdülaziz, saltanatının ilk yıllarında modernlik çalışmalarına karşı sert bir tutum sergilese de daha sonra bu karakteri değişime uğramıştır. Sultan Abdülaziz’in Fransa’ya seyahat düzenlemesi ve orada Avrupa’nın gelişmişliğini görmesi onun bütün fikirlerini değiştirmiştir. Sultan artık yenilik çalışmalarına müsaade etmiş ve önceden yasakladığı her şeyi serbest bırakmıştır. Bu durum onun Batılılar tarafından hayranlıkla seyredilmesine neden olmuştur. Sultan Abdülaziz her ne kakar yeniliklere destek veren ve isyanlarla mücadele eden bir Padişah olsa da Avrupa’dan aldığı borçlar ve Batılılara gerekli dersi vermemesi onun kimi çevreler tarafından sevilmemesine neden olmuştur. Mithat Paşa ve Hüseyin Avni Paşa gibi Paşalar Sultan Abdülaziz’in vasıfsız biri olduğunu düşünmekteydi. Bu yüzden bu iki Paşa askeri de arkalarına almış ve Osmanlı tarihinin ilk siyası darbesini yapmıştır. 1876 darbesinden sonra Sultan Abdülaziz bilekleri kesilerek öldürülmüştür. Bu duruma ise intihar süsü verilmiştir. Mezarı ise Sultan 2.Mahmut türbesinde yer almaktadır.